Tuesday, April 29, 2025

Tag: DAP

Agri-10 4K continues to aid IP orgs in NorMin

Posted on by cmn

CAGAYAN DE ORO CITY — The Kabuhayan at Kaunlaran ng Kababayang Katutubo (4K) program, a special initiative of the Department of Agriculture (DA), continues to assist Indigenous Cultural Communities (ICCs) and Indigenous People (IP) farmers and fishers by helping them develop their ancestral lands through sustainable farming. The program also aims to boost their livelihood while respecting their cultural traditions, beliefs, values, and laws

April Grace M. Racines, 4K program focal person of the DA-Regional Field Office 10 (DA-10), shared in a recent episode of “Usapang Agrikultura” on Radyo Pilipinas 1 DXIM that at least 50 Indigenous People’s Organizations (IPOs) in Northern Mindanao have benefited from the program since its inception in 2020.


She explained that the program provides support across the agricultural value chain, including seeds, fertilizers, draft animals, machinery, equipment, and training. These are tailored to each community’s needs and resource gaps, as identified through a Community Needs Assessment (CNA).


Racines added that eligible beneficiaries of the program are IPOs recognized by the National Commission on Indigenous Peoples (NCIP) or those who have secured—or are in the process of securing—a Certificate of Ancestral Domain Title, Land Title, or Domain Claim (CADT/CALT/CADC).


“Eligible participants must be willing to engage in training or capacity-building activities and adopt new technologies while also respecting and recognizing what we call Indigenous Knowledge Systems and Practices (IKSP),” the coordinator explained.


For his part, Alvin P. Pantaon, a program beneficiary and member of a 51-person association from Sitio Mintapod, Hagpa, Impasugong, Bukidnon, praised the Department of Agriculture’s efforts in uplifting their community.


Through the 4K program, members were trained in agricultural technologies, including rice, corn, and tilapia culture. They also received abaca stripping machines and livestock animals.


“We need to realize that we cannot just rely on what nature provides us for food, especially now that our numbers have grown and nature can no longer sustain our food supply. So, we, the IP, need to adapt, continue, and be ready to cooperate,” Pantaon emphasized, urging others to pursue agriculture.


Racines also highlighted that the 4K program has collaborated with DA-10’s banner programs and special projects, along with its attached bureaus and agencies, NCIP, local government units, and the Philippine Army, to achieve its milestones.


Looking ahead, she shared that the 4K program plans to identify additional ICCs and IPOs to focus on for 2026–2028, with the goal of helping these groups transition into enterprising organizations that can secure stable markets and create sustainable livelihoods in the long run.


“We are already working on crafting cluster development plans for select IPOs,” the 4K program coordinator concluded.


(JLO)

PWD gipatay sa igsoon sa Malaybalay

Posted on by Diego M. Hidalgo

Isa ka 54-anyos nga lalaki nga person with disability (PWD) ang gipatay sa iyang 44-anyos nga lalaking manghod sa Purok 1, Brgy. Managok, Malaybalay City, Bukidnon

Ang insidente gi-report sa usa ka kagawad sa barangay pasado alas 8:00 sa buntag sa Enero 27, 2025. Sumala sa report sa kapolisan, ang patayng lawas sa mentally ill nga biktima napalgan sulod sa panimalay niini.

Gipadayag sa mga unang nahibal-an nga ang biktima giatake sa iyang mag-uuma nga igsoon nga residente usab sa dapit. Sumala pa, gibunalan sa manghod ang iyang magulang sa tuo nga bahin sa ulo gamit ang usa ka kahoy, hinungdan sa grabe nga trauma sa ulo ug pagkawala sa dugo, nga gituohan nga hinungdan sa kamatayon sa biktima.

Ang dugang nga imbestigasyon nagpakita nga ang mga silingan nakadungog sa kagubot sulod sa puy-anan sa biktima. Ang mga niresponding kapolisan nakadakup sa suspek sa gawas sa balay ug gidala siya sa Malaybalay City Police Station alang sa kustodya ug pag-file sa angay nga mga sumbong.

Ang insidente gituohan nga naggikan sa usa ka personal nga pagdumot tali sa biktima ug sa suspek. (Diego M. Hidalgo)

Babaye gipusil sa Maramag

Posted on by Diego M. Hidalgo

Dideklarang patay na sa wala pa makaabot sa Bukidnon Provincial Hospital (BPH) Maramag ang 46-anyos nga babaye human gipusil sa Purok 8, Brgy. San Miguel, Maramag, Bukidnon hapon sa Enero 10, 2025

Ang babayeng biktima usa ka minyo, mag-uuma, ug residente sa Purok 4, Brgy. San Carlos, Maramag, Bukidnon.


Sumala sa kasayoran sa kapolisan sa Maramag, ang biktima sakay sa multicab pickup-type nga gimaneho sa usa ka lalaki ug uban sa laing babaye.


Ang sakyanan nagdagan gikan sa BUSCO, Quezon, Bukidnon padulong sa Purok 4, Brgy. San Carlos, Maramag, Bukidnon.


Sa ilang pag-abot sa dapit sa nahitaboan, giingong gipusil ang biktima sa duha ka wala mailhing lalaki nga suspek.


Ang biktima nakaangkon og grabing samad tungod sa pinusil sa likod ug gidala kini sa ospital apan patay na sa wala pa makaabot.


Ang mga suspek giingong niikyas human sa krimen sa wala masayri nga direksyon.


Narekober sa lugar sa nahitaboan ang duha ka fired cartridge cases sa kalibre .45 ug sulod sa sakyanan nakaplagan usab ang duha ka bala nga wa pa matinong kalibre.


Ang Maramag MPS nagpadayon sa imbestigasyon aron mailhan ang mga suspek ug masuta ang motibo sa maong insidente. (Diego M. Hidalgo)

AMIA-10 village makabenepisyo sa combine harvester

Posted on by Melchor Madera

Tumong sa pagpausbaw sa lokal nga produksiyon, ang Department of Agriculture – Regional Field Office 10 (DA-RFO 10) nag-turn over sa usa ka combine harvester ngadto sa Bliss Lingion Multipurpose Cooperative (BLMPC)

Sumala sa kasayoran, ang makinarya nagkantidad og Php 2.2 milyones.


Ang seremonya natigayon niadtong Enero 13, 2025 sa Municipal Grounds sa Manolo Fortich, Bukidnon.
Ang agri-intervention gipundohan ubos sa Adaptation and Mitigation Initiative in Agriculture (AMIA) nga programa niini.


Kini nagtumong sa pagsuporta sa mga mag-uuma sa pagsagop sa modernong mga ekipo ug teknolohiya aron mapalambo ang mga hagit sa pagbag-o sa klima.


Sa seremonya sa pagtugyan, si BLMPC chair Dante M. Dosayco nakadawat sa certificate of turnover gikan ni AMIA-10 Project Leader Joel J. Gabo sa presensya sa mga opisyales sa munisipyo nga gipangunahan ni Mayor Rogelio N. Quiño.


Gipaambit ni Dosayco nga ang inisyatiba makapakunhod sa ilang panahon sa pag-ani samtang nagdugang usab sa ilang kita.


Gipaniguro usab sa coop chair nga ilang ma-maximize ang nasangpit nga makinarya dili lang alang sa kaayohan sa mga miyembro niini kondili ipaambit usab sa ilang lokalidad.


Ang Bliss Lingion MPC adunay kinatibuk-ang luna nga 210 ka ektarya uban sa mga mag-uuma niini nga nananom og mais ug kamoteng kahoy ug posibleng pagpalapad sa serbisyo ngadto sa mga dili miyembro. (melbmadera)

Bana, asawa patay sa San Fernando

Posted on by Melchor Madera

Patay ang bana ug asawa sa kagubot nga nahitabo sa Sitio Salumayag, Halapitan, San Fernando, Bukidnon, hapon sa Enero 2, 2025

Gitigbas ug patay sa bana ang iyang 47-anyos nga asawa gamit ang sundang sa wala nga liog ug tuong kamot, nga niresulta sa hinanaling kamatayon niini.


Sumala sa report sa kapolisan, nahitabo kini samtang sila nagkalalis tungod sa selos sulod sa ilang panimalay.


Human sa hitabo, ang 39-anyos nga suspek namusil pa sa duha ka mga lalaking mag-uuma nga taga-Sityo Kasilaan, Barangay Halapitan, San Fernando, nga nangagi sa dalan gawas sa ilang panimalay gamit ang dibomba.


Ang 59-anyos nga biktima naigo sa kutokuto, samtang ang kauban nga 34-anyos naigo sa likod.
Niresponde sa dapit ang 40-anyos nga Datu, kinsa myembro sa Bagani nga taga Salumayag, aron ikalma ang sitwasyon, apan gipusil usab siya sa suspek.


Wala naigo si Datu, ug nibalos sa pagpusil gamit ang improvised shotgun. Ang suspek naigo sa tuong bahin sa lawas, hinungdan sa iyang kamatayon. (melbmadera)

84-anyos gisikop sa kasong rape

Posted on by Diego M. Hidalgo

Isa ka 84-anyos nga lalaki ang gisikop gumikan sa kasong rape sa Purok 14, Brgy. Bagontaas, Valencia City, Bukidnon udto sa Agosto 25, 2024


Isa ka 84-anyos nga lalaki ang gisikop gumikan sa kasong rape sa Purok 14, Brgy.
Bagontaas, Valencia City, Bukidnon udto sa Agosto 25, 2024.

Siya nailang si Francisco Labores y Bedrijo, minyo, residente sa dapit.

Sumala sa report ni Police Lt. Col. Mitchel Clemencio, OIC sa Valencia City Police Station, nasikop ang akusado human sa 13 ka tuig nga pagtagotago.

Gisikop si Labores pinasubay sa standing warrant of arrest sa kasong rape nga nakadokit sa kaso kriminal numero 18936-08 pinetsahan Mayo 27, 2011 nga walay piyansa.

Sa pagkutlo ning balita, ang akusado ubos sa kustodya sa kapolisan sa Valencia. (Diego M. Hidalgo)

Wanted person patay sa engkuwentro sa Don Carlos

Posted on by Omar Rashid Z. Abdullah

Isa ka wanted person ang napatay human lakip sa nakigpinusilay batok sa law enforcers didto sa Purok 7B, Barangay Embayao, Don Carlos, Bukidnon

Sumala sa kasayoran gikan sa Bukidnon Police Provincial Office, nahitabo ang pinusilay buntag sa Agosto 26, 2024.

Ang kapolisan nag-serve sa warrant of arrest sa dapit batok sa siyam ka mga tawo nga wanted sa pagpatay.

Apan gipamusil sila sa wala mailhing mga armado nga miresulta sa 30-minutos nga pinusilay.

Patay sa hitabo ang isa sa siyam ka mga wanted samtang nasikop sab ang laing isa pa.

Narekober gikan sa engkwentro ang isa ka M1 Garand rifle, isa ka improvised sniper rifle, isa ka 12-gauge shotgun, ug lain-laing mga bala. (Omar Rashid Z. Abdullah)

Sgt. Pairat sa 8IB napili nga best NCO sa ‘Tribute to Soldiers’ awards sa The Manila Times

Posted on by Melchor Madera

Si Sergeant Jerwen Pairat, ang napili nga Best Non-Commissioned Officer for Community Service ubos sa Civil Service Category sa ‘Tribute to Soldiers’ Awards sa The Manila Times

Ang awarding ceremony gipahigayon sa Manila Hotel sa Metro Manila niadtong Agosto Lunes, sumala sa kasayoran sa militar.

Si Presidential Peace Adviser Carlito Galvez Jr. uban ni Armed Forces of the Philippines Chief of Staff General Romeo Brawner Jr., ang nitunol sa award ngadto kay Sgt. Pairat.

Si Pairat isa ka Squad Leader sa Mobile Community Support Sustainment Team (MCSST) ubos sa Bravo Company sa eight Infantry Battalion, fourth Infantry Division nga nakabase sa Impasug-ong, Bukidnon.

Ang MCSST ubos ni Sgt. Si Pairat gipakatap sa hilit nga mga dapit sa Bukidnon aron padayon nga magmonitor ug magpalig-on sa mga programa sa gobyerno, busa, mapadayon ang kalinaw ug kalamboan, ilabina sa mga huyang nga komunidad.

Pinaagi niini nga mga paningkamot, ang iyang team nakahimo sa pagpadali sa pagsurender sa pipila ka mga CPP NPA Terrorists (CNTs) sa ilang lugar, nga miresulta sa pagkunhod sa gidaghanon sa mga miyembro sa CTG ug sa ilang firepower.

Ang bag-o nilang nahimo mao ang pagsurender sa mga CNT ubos sa Squad 3 sa Headquarters Force Neo sa North Central Mindanao Regional Committee. (melbmadera)

Illegal settlement, land squatting gidili sa Malaybalay

Posted on by Melchor Madera

Kaniadtong Hulyo 9, 2024, pinal nga giuyonan ni Mayor Jay Warren R. Pabillaran ang Anti-land squatting ordinance sa Malaybalay City

Nahitabo kini human giaprobahan sa Sangguniang Panlungsod ang Ordinance No. 1038, Series of 2024, nga mao ang ordinansa nga nagdili sa illegal settlement ug land squatting sa Malaybalay.

Sumala sa kasayoran sa city government, nakalusot sa SP ang ordinansa atol sa ika-94 nga regular session niadtong June 4, 2024.

Kini nga lakang naghatag og dakong kalamboan alang sa kalinaw ug kaluwasan sa siyudad.

Si Konsehal Erwin A. Damasco, chairman sa committee on human settlement, zoning, and land use, inubanan ni Konsehal Zoltan Dindo D. Dinlayan, ang nanguna sa pagduso ug pagpa-aprobar sa nasangpit nga ordinansa.

Ang ilang paningkamot ug dedikasyon alang sa maong isyu nakapahimo sa ordinansa nga isa ka realidad, nga gilauman nga maghatag og dugang pagbag-o sa siyudad.

Ang tumong sa maong ordinansa mao ang mapahugtan ang kampanya batok sa mga informal settler ug mga professional squatter.

Kini naglakip sa pagpasiugda og mas striktong mga patakaran aron malikayan ang mga kagubot ug mga dili maayo nga sitwasyon nga dala sa illegal settlement.

Dugang pa, ang ordinansa naglantaw nga malikayan ang pagtukod og mga building sa mga lugar nga delikado, sama sa mga daplin sa sapa, aron malikayan ang mga aksidente ug kalamidad.

Tungod niini nga ordinansa, gilauman nga mapabiling hapsay ug malikay sa peligro ang katawhan dinhi sa dakbayan sa Malaybalay.

Ang mga residente adunay mas ligdong nga pamuyo ug proteksyon batok sa mga illegal nga aktibidad nga maka-apekto sa ilang kaluwasan ug kabtangan. (melbmadera)

Notice to vacate na-serve ngadto sa BTL, MILFA

Posted on by Melchor Madera

Kaniadtong Agosto 19, 2024, na-serve na sa Sheriff Office ang Notice to Vacate ug writ of execution ngadto sa mga myembro sa Buffalo-Tamaraw-Limus (BTL) Multipurpose Cooperative ug Musuan Inhabitants’ Landless Farmers Association (MILFA)

Sumala sa kasayoran nga napaskil sa official social media account sa Central Mindanao University (CMU), ang grupo gihatagan sa 15 ka adlaw sa paghawa sa dapit.

Ang lakang may kalambigitan sa paborableng hukom sa korte sa kasong forcible entry nga gipasaka sa CMU batok sa duha ka grupo.

Ang notice gipangkatag ngadto sa mga balay nga gipatindog sa mga myembro sa BTL ug MILFA lakip ang isa ka dakong billboard sa notice of vacate daplin sa dalan.

Diha ang mga personahe sa Philippine National Police (PNP) aron masiguro nga malinawon ug hapsay ang pagpatuman sa mando sa korte. (melbmadera)