Sunday, March 30, 2025

Tag: AKI

PWD gipatay sa igsoon sa Malaybalay

Posted on by Diego M. Hidalgo

Isa ka 54-anyos nga lalaki nga person with disability (PWD) ang gipatay sa iyang 44-anyos nga lalaking manghod sa Purok 1, Brgy. Managok, Malaybalay City, Bukidnon

Ang insidente gi-report sa usa ka kagawad sa barangay pasado alas 8:00 sa buntag sa Enero 27, 2025. Sumala sa report sa kapolisan, ang patayng lawas sa mentally ill nga biktima napalgan sulod sa panimalay niini.

Gipadayag sa mga unang nahibal-an nga ang biktima giatake sa iyang mag-uuma nga igsoon nga residente usab sa dapit. Sumala pa, gibunalan sa manghod ang iyang magulang sa tuo nga bahin sa ulo gamit ang usa ka kahoy, hinungdan sa grabe nga trauma sa ulo ug pagkawala sa dugo, nga gituohan nga hinungdan sa kamatayon sa biktima.

Ang dugang nga imbestigasyon nagpakita nga ang mga silingan nakadungog sa kagubot sulod sa puy-anan sa biktima. Ang mga niresponding kapolisan nakadakup sa suspek sa gawas sa balay ug gidala siya sa Malaybalay City Police Station alang sa kustodya ug pag-file sa angay nga mga sumbong.

Ang insidente gituohan nga naggikan sa usa ka personal nga pagdumot tali sa biktima ug sa suspek. (Diego M. Hidalgo)

Gihangyo sa gobyerno ang mga rebeldeng NPA nga mosurender sa dili pa matapos ang amnestiya

Posted on by Melchor Madera

Ang taas nga opisyal sa militar sa Bukidnon nag-awhag sa mga myembro sa New People’s Army (NPA) nga molihok dayon

Sumala sa report sa PIA Bukidnon, si Brig. Gen. Michele B. Anayron Jr., komandante sa 403rd Infantry Brigade, niingon nga ang amnestiya dili magpadayon hangtod sa kahangturan. Gipahibalo kini ni Anayron sa panahon sa pakigsulti sa Bukidnon Interaction niadtong Enero 12, 2025, nga nadungog sa 15 KBP-accredited radio stations sa Bukidnon

Gipadayag sa gobyerno ang 2025 peace and development road map, nga naglakip sa usa ka programa sa reintegration sa mga kanhi myembro sa NPA pinaagi sa pagtanyag sa pinansyal nga tabang ug pagbansay sa panginabuhi.

Ang pag-awhag sa mga rebeldeng NPA nga nagpadayon sa paglihok sa mga hinterland nga mosurender sa dili pa matapos ang programa sa amnestiya sa Marso sunod tuig. Ingon ni Anayron, ang plano bahin sa Enhanced Comprehensive Local Integration Program (E-CLIP) usa ka haligi sa reintegration ug peacebuilding efforts.

Gisubli niya ang gibug-aton sa paglihok karon aron makuha ang usa ka malinawon ug mabungahon nga kinabuhi, tungod kay ang bintana sa amnestiya naghatag og gamay nga higayon alang sa pag-usab sa mga rebelde nga dili mahadlok sa pag-prosekusyon. (melbmadera)

Ang programa naglihok ubos sa Executive Order No. 70, nga nag-organisar sa tibuok nasud nga pamaagi aron maabot ang paglakip ug malungtaron nga kalinaw. Ang direktiba nagtukod sa National Task Force to End Local Communist Armed Conflict (NTF-ELCAC), nga nag-uswag sa kolaborasyon sa mga ahensya sa gobyerno. (melbmadera)

Agri-10 4k Program nagbubo sa mga interbensyon sa agri sa IP org

Posted on by Melchor Madera

Ang Department of Agriculture (DA-10), pinaagi sa programa sa Kabuhayan at Kaunlaran ng Kabayang Katutubo (4K), nihatag og duolan nga Php318,000 nga kantidad alang sa agricultural interventions sa Panasalan Dagumnaan Talaandig Tribe Association (PADATTA)

Sumala sa kasayoran sa DA-10, ang programa nagsuporta sa paghatag gahum sa mga komunidad sa mga lumad sa Northern Mindanao.

Niadtong Enero 24, 2025, sa Sitio Kawilihan, Dagumbaan, Maramag, Bukidnon, ang departamento, nga gipangulohan ni Regional Executive Director Jose Apollo Y. Pacamalan pinaagi ni April Grace M. Racines, program focal person, sa kooperasyon sa Municipal Agriculture Office sa Maramag, nihatag sa unom ka carabao nga nibalor og Php300,000 ug nagkalain-laing mga binhi sa utanon nga nagkantidad og Php17,995.00 ngadto sa PADATTA, nga girepresentahan sa iyang presidente nga si Bae Vilma Morena.

Sa ilawom sa Production and Livelihood nga bahin sa Programa, ang mga probisyon sa agrikultura, nga kaniadto gikuha gikan sa research complex sa DA-10, nagtinguha sa pagpauswag sa produktibidad ug kita sa mga mag-uuma nga IP pinaagi sa pagpalambo sa mga sustainable nga negosyo sa agrikultura, pinaagi sa lig-on nga pakig-uban sa mga miyembro sa asosasyon alang sa pag-uswag sa agrikultura.

Ang maong turnover nagtimaan usab sa laing alon sa tabang sa PADATTA. Sama sa nahinumduman, niadtong Nobyembre, ang pipila ka mga napiling miyembro sa asosasyon nakasalmot sa isa ka pagbansay sa produksyon sa mais ug postharvest nga teknolohiya, nga gihimo sa Malaybalay City. (melbmadera)

Interfaith prayer rally alang sa Demokrasya ug Kontra Korapsyon gipahigayon

Posted on by Melchor Madera

Kaniadtong hapon sa Enero 26, 2025, gipahigayon ang province-wide Interfaith Prayer Rally nga gi-organisar sa Barug Maisug Bukidnon – Kontra Korapsyon, Duterte for Democracy (BMBKKDD)

Ang kalihokan nagsugod sa usa ka motorcade gikan sa PCC Covered Court ngadto sa Maramag Integrated Bus Terminal, diin ang mga partisipante naghiusa sa usa ka kusganong pagpahayag batok sa korapsyon.

Ang mga lider sa Iglesia ni Cristo, Roman Catholic Church, Seventh-Day Adventist Church, Islam, Fundamental Baptist Church, ug United Pentecostal Church nanguna sa pag-ampo alang sa hustisya ug kalinaw.

Si Romy P. Tiongco, kanhi Parish Priest ug kanhi Mayor sa Damulog, ang nagpasundayag sa highlight sa kalihokan, nga nagpaila kang kanhi Executive Secretary Atty. Vic Rodriguez isip dinapit nga mamumulong.

Ang Bukidnon IP artist nga si Datu Waway Saway naghatag sa iyang pasundayag.

Ang kalihokan natigayon sa paningkamot ni Gordon Torres, nga organizer sa BMBKKDD.

Si Mr. Herman Santillan mipadayag sa mga hagit sa mga mag-uuma, si Vee Olivarez nagdala og paglaom alang sa kabatan-onan, si Dr. Fe A. Torres nag-awhag alang sa empowerment sa kababayen-an, ug si Atty. Ruby Melecio Villejo nagpasiugda sa papel sa legal nga komunidad.

Si Atty. Arbie S. Llesis, kasamtangang Indigenous Peoples Mandatory Representative (IPMR) sa provincial Sanggunian, naghatag og garbo ug determinasyon alang sa mga Lumad, samtang si Alpio G. Dacut Jr. mipadayag sa tingog sa akademya uban ang tawag sa kaalam ug kalambuan.

Ang adlaw nagtapos uban ang usa ka pinasahi nga panumpa sa pagpakigbisog batok sa korapsyon ug pagpanalipod sa demokrasya, nga nagbilin og dili malimtan nga marka sa kasingkasing sa mga nanambong. (melbmadera)

Coffee stakeholders scale up NorMin’s coffee roadmap, to brand Bukidnon as Arabica capital

Posted on by cmn

CAGAYAN DE ORO CITY – The Department of Agriculture – Regional Field Office 10 (DA-10), led by Regional Executive Director Jose Apollo Y. Pacamalan, recently convened coffee stakeholders for a public-private consultation to consolidate plans, programs, and funding for scaling up Northern Mindanao’s coffee roadmap

The consultation was attended by representatives from the Department of Trade and Industry – Region 10 (DTI-10), local government units (LGUs), farmers’ cooperatives, agribusiness enterprises, and DA Undersecretary for the High Value Crops Development Program (HVCDP), Cheryl Marie Natividad-Caballero.

DA-10’s RED Pacamalan emphasized the need for a unified direction among stakeholders to drive the development of the region’s coffee industry.

A resolution to adopt the Bukidnon Coffee Roadmap for 2025, aiming to establish the province as the Arabica capital of the country, is poised for approval, as disclosed by Kimberly A. Bacasma, senior trade-industry development specialist at DTI-10.

She also identified challenges in coffee cultivation, such as outdated methods, fragmented growers, limited marketing avenues, and insufficient financial resources for expansion as focus areas for roadmap development.

Undersecretary Natividad-Caballero recommended consolidating existing interventions at the farmer, firm, and industry levels to ensure effective operationalization.

Furthermore, the undersecretary advocated for the strategic utilization and maximization of the Competitiveness Enhancement Measures Fund (CEMF) to attract public investments.

The CEMF can fund coffee-related projects up to PhP50 million, subject to the proponents’ eligibility, with a 20% counterpart required from qualified proponents. These grants can support initiatives in production, postharvest handling, processing, marketing, infrastructure development, and the acquisition of equipment and facilities.

For its part, RED Pacamalan vowed that DA-10’s drone team would undertake drone mapping to identify coffee farming areas, determine coffee varieties, and profile the farmers operating in those areas.

“Through this digitization, we can establish baseline data to consolidate coffee farmers, which will serve as a foundation for the region’s coffee industry development over the next 2 to 3 years,” he said.

After the consultation, the executive director advocated for provincial-level dialogue to explore specific action plans, align initiatives, and identify essential government infrastructure investments for the undertaking.

Key partners and stakeholders, including Nestlé Philippines’ Coffee+Project, Mindanao Development Authority’s (MinDA) Ancestral Domain Investment Plans, and DTI-10’s Rural Agro-Enterprise Partnership for Inclusive Development and Growth (RAPID Growth) Project, shared their initiatives aligned with the Northern Mindanao Coffee Roadmap.

Also present during the consultation were DA-10 Regional Technical Director for Operations Carlota S. Madriaga, HVCDP Director Joseph C. Manicad, national and regional DA personnel, and representatives from Bayanihan Millenium Multipurpose Cooperative, Kauyagan Savers Multipurpose Cooperative, Lamac Multipurpose Cooperative, MM Cares, Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ), Harbest Agribusiness Corp., and the local government units of Misamis Oriental, Iligan City, and Bukidnon. (BJCE)

Kalabera sa tawo napalgan sa Kadingilan

Posted on by Diego M. Hidalgo

Nadeskubri ang kalabera sa Sitio Tipokol, Brgy. Cabadiangan, Kadingilan, Bukidnon udto sa Enero 15, 2025

Ang Kadingilan Municipal Police Station gipahibalo sa Kadingilan Municipal Disaster Risk Reduction and Management Office (MDRRMO) kabahin sa nadeskubri.


Sumala sa report sa kapolisan, ang pelvic ug mga bukog sa paa na lang ang nakuha, lakip ang short pants nga gituohang gisuot sa biktima.


Ang asawa sa biktima, sa pagtan-aw sa sapot, gilayon nga gikumpirma nga ang shorts iya sa iyang bana.
Ang biktima naila sa ulahi nga 39-anyos ug residente sa Sitio Tipokol, Brgy. Cabadiangan.


Sa pasiunang imbestigasyon, nasayran nga posibleng nahulog gikan sa pangpang ang biktima, kinsa gidudahang lango sa ilimnong makahubog atol sa hitabo.


Wala’y nakit-an nga timailhan sa foul play, ug ang insidente determinadong isa ka aksidente nga nahitabo sa biktima. (Diego M. Hidalgo)

No. 1 Bukidnon PNP-PDEA watch-listed drug suspect nakorner sa buy-bust

Posted on by Omar Rashid Z. Abdullah

Nakorner sa hiniusang puwersa sa kapolisan ug PDEA ang usa ka high-value individual (HVI), kinsa No. 1 sa watchlist sa PNP-PDEA sa Bukidnon ug Top 7 usab sa Regional level

Ang lalaking nasikop, usa ka 35-anyos, may kapuyo, ug residente sa Purok 6, Barangay Casisang, Malaybalay City, Bukidnon.
Nasignit siya sa Purok 5, Brgy. 9, Malaybalay City, Bukidnon hapon sa Enero 11, 2025.
Nakuha gikan sa iyang posisyon ang gidudahang shabu nga nagkantidad og P272,000.00 ug P500.00 nga bill isip buy-bust money.
Kasong paglapas sa RA 9165 ang giandam batok sa suspek.
Gidala sa Provincial Forensic Unit ang mga nakumpiskang droga alang sa qualitative ug quantitative examinations.
Ang suspek nakorner sa hiniusang puwersa sa Malaybalay CPS, Bukidnon PIU, ug Bukidnon PDEA 10. (Omar Rashid Z. Abdullah)

Babaye gipusil sa Maramag

Posted on by Diego M. Hidalgo

Dideklarang patay na sa wala pa makaabot sa Bukidnon Provincial Hospital (BPH) Maramag ang 46-anyos nga babaye human gipusil sa Purok 8, Brgy. San Miguel, Maramag, Bukidnon hapon sa Enero 10, 2025

Ang babayeng biktima usa ka minyo, mag-uuma, ug residente sa Purok 4, Brgy. San Carlos, Maramag, Bukidnon.


Sumala sa kasayoran sa kapolisan sa Maramag, ang biktima sakay sa multicab pickup-type nga gimaneho sa usa ka lalaki ug uban sa laing babaye.


Ang sakyanan nagdagan gikan sa BUSCO, Quezon, Bukidnon padulong sa Purok 4, Brgy. San Carlos, Maramag, Bukidnon.


Sa ilang pag-abot sa dapit sa nahitaboan, giingong gipusil ang biktima sa duha ka wala mailhing lalaki nga suspek.


Ang biktima nakaangkon og grabing samad tungod sa pinusil sa likod ug gidala kini sa ospital apan patay na sa wala pa makaabot.


Ang mga suspek giingong niikyas human sa krimen sa wala masayri nga direksyon.


Narekober sa lugar sa nahitaboan ang duha ka fired cartridge cases sa kalibre .45 ug sulod sa sakyanan nakaplagan usab ang duha ka bala nga wa pa matinong kalibre.


Ang Maramag MPS nagpadayon sa imbestigasyon aron mailhan ang mga suspek ug masuta ang motibo sa maong insidente. (Diego M. Hidalgo)

AMIA-10 village makabenepisyo sa combine harvester

Posted on by Melchor Madera

Tumong sa pagpausbaw sa lokal nga produksiyon, ang Department of Agriculture – Regional Field Office 10 (DA-RFO 10) nag-turn over sa usa ka combine harvester ngadto sa Bliss Lingion Multipurpose Cooperative (BLMPC)

Sumala sa kasayoran, ang makinarya nagkantidad og Php 2.2 milyones.


Ang seremonya natigayon niadtong Enero 13, 2025 sa Municipal Grounds sa Manolo Fortich, Bukidnon.
Ang agri-intervention gipundohan ubos sa Adaptation and Mitigation Initiative in Agriculture (AMIA) nga programa niini.


Kini nagtumong sa pagsuporta sa mga mag-uuma sa pagsagop sa modernong mga ekipo ug teknolohiya aron mapalambo ang mga hagit sa pagbag-o sa klima.


Sa seremonya sa pagtugyan, si BLMPC chair Dante M. Dosayco nakadawat sa certificate of turnover gikan ni AMIA-10 Project Leader Joel J. Gabo sa presensya sa mga opisyales sa munisipyo nga gipangunahan ni Mayor Rogelio N. Quiño.


Gipaambit ni Dosayco nga ang inisyatiba makapakunhod sa ilang panahon sa pag-ani samtang nagdugang usab sa ilang kita.


Gipaniguro usab sa coop chair nga ilang ma-maximize ang nasangpit nga makinarya dili lang alang sa kaayohan sa mga miyembro niini kondili ipaambit usab sa ilang lokalidad.


Ang Bliss Lingion MPC adunay kinatibuk-ang luna nga 210 ka ektarya uban sa mga mag-uuma niini nga nananom og mais ug kamoteng kahoy ug posibleng pagpalapad sa serbisyo ngadto sa mga dili miyembro. (melbmadera)

Drug suspek, 2 nga nag-pot session nakorner sa Manolo Fortich

Posted on by Diego M. Hidalgo

Isa ka drug suspek ang nakorner sa buy-bust operation ug aktong nasapnan ang duha ka mga kauban niini nga nag-pot session sa Purok Upper Pol-oton, Brgy. Tankulan, Manolo Fortich, Bukidnon, buntag sa Enero 6, 2025

Sumala sa report sa kapolisan, ang unang suspek nga nasikop nisulay pa sa pagsibat apan nasugpo ra sa kapolisan.


Pagkahuman niini, nadiskubrehan sa kapolisan sulod sa establishment ang duha ka mga kauban sa suspek nga nag-pot session.


Nasakmit sa kapolisan ang Php 16,932.00 nga kantidad sa gidudahang shabu lakip ang drug paraphernalia gikan sa mga suspek.


Kasong paglapas sa RA 9165, o Comprehensive Dangerous Drugs Act of 2002, ang giandam batok sa mga dinakpan nga suspek.


Gidala sa Regional Forensic Unit ang mga nakumpiskang droga para sa qualitative ug quantitative examinations. (Diego M. Hidalgo)