Sunday, December 22, 2024

Php707k shabu, nasakmit sa Kalilangan

Nagkantidad og Php 707,200.00 sa gidudahang shabu ang nasakmit sa hiniusang pwersa sa kapolisan sa gipahigayon nga drug buy-bust operation niadtong Agosto 15, 2023

Si Police Maj. Christian D. Serdeńa, OIC sa Kalilangan Municipal Police Station sa iyang report nisulti nga ang drug buy-bust nahigayon sa P-1, Brgy. West Poblacion, Kalilangan, Bukidnon sa alas 3:58 sa hapon.

Ang suspek giila nga si Johnmar Baylosis Benimelee alyas “Johnmar Benimelee”, newly identified, 38, adunay kapuyo ug residente sa Brgy Bongabong, Pantucan, Davao de Oro.

Si Baylosis gikonsidera sab nga High Value Individual (HVI).

Nasakmit gikan kaniya ang dili mominos sa 104 gramo sa gikatahong droga.

Ang arestado gidala sa Kalilangan MPS alang sa hustong disposasyon ug kasong paglapas sa RA 9165 ang giandam na batok kaniya. (MG Mayumi B. Madera)

STL Teller sa Kalilangan, gipatay

Isa ka STL teller ang gipusil patay sa Purok-2, Central Poblacion, Kalilangan, Bukidnon kaniadtong Mayo 6, 2023 sa alas 4:40 sa hapon

Sumala sa report sa Radyo Ukay Valencia, ang biktima naila nga si Laiza Magallanes Ebcas, hingkod, ug residente sa maong lugar.

Sumala sa report, ang menor de edad nga anak nga babaye sa biktima niingon nga miduol ang suspek ngadto sa biktima ug misangpit sa pulong nga “Taya ko Gwaps” dungan sa pagtion sa kalibre .45 nga pistola niini ngadto sa biktima ug gipusil.

Nahimo pang malikayan sa biktima ang unang pagbuto sa pusil hinungdan nga namwersa ang suspek ug dayung gisulod ang outlet ug gipabuthan og usab ang biktima hinungdan sa kamatayon niini.

Human sa pagpamusil, dali-daling misibat ang suspek uban sa isa pa ka wala mailhi nga lalaki sakay sa isa ka motorsiklo sa wala matino nga direksyon.

Narecober sa crimescene ang duha ka cellphone, cash ug personal nga gamit sa biktima hinungdan nga wala makita sa kapolisan nga tulis ang motibo sa mga wala mailhing suspek.

Sa kasamtangan, nagpadayun pa ang imbestigasyon sa kapolisan sa Kalilangan aron sa pagsulbad sa krimen. (MG Mayumi B. Madera)

Traditional Menuvu-Meranaw peace pact featured by Kaamulan 2023 street dancing winner

MALAYBALAY CITY (BukidnonNews.Net/23 April 2023) A ground presentation featuring a story of a traditional peace agreement between Lumad and Moro tribes won the Kaamulan 2023’s street dancing main event on April 22, 2023

The story featured the traditional peace pact between the Menuvu and the Meranaw tribes after deadly battles set in pre-colonial Mindanao following mediation and preceding an intercultural wedding.

The contingent from the Municipality of Kalilangan, in Bukidnon’s border with Lanao del Sur has won the ground presentation, part of the crowd-drawing street dancing (ikat-ikat ta dadalanen) competition to culminate the month-long first-ever staging of Kaamulan in the post-pandemic time.

The presentation, entitled Kukuman ta Rezo or judgment of Conflict told the story of Matigsalog-Menuvu leader Apo Gapaw who led his tribe to fight a group of wayward Meranaw warriors along the Maradugao River, which is the natural boundary between the provinces of Bukidnon and Lanao del Sur.

The conflict was resolved when the warring parties sought the mediation of a tribal leader, another Menuvu elder Datu Romapa of Barandias, a community located in the present-day town of Pangantucan, Bukidnon.

To help stop the conflict between the two warring groups, Datu Romapa became the balaghusay (judge) and officiated the Tampuda Hu Balagon (cutting of vines) ritual, the indigenous custom to settle a conflict through the cutting of rattan. One of the commitments for the settlement of the conflict was the marriage of Apo Gapaw to a Meranaw woman as one of the proofs that both tribes fully consent and commit to the settlement of the conflict.

BukidnonNews.Net has reached the choreographer-author of the story but is unavailable for an interview as of April 23.

The IP and Moro traditional peace agreements do not only come out in folklore. It figures in an annual celebration, especially in the Talaandig community in Songco, Lantapan town.

The kinship of IP and Moro has historical basis. Mindanao was originally inhabited by indigenous peoples until the arrival of Arab traders in 1380 who became instrumental in the conversion of the IPs mostly in southern and western Mindanao to Islam. Ferdinand Magellan landed in Cebu in 1521.

Starting in 2011, representatives of eight Moro tribes and most of the Lumad or non-Islamized tribes in Mindanao reaffirm their kinship. In 2012, they signed a five-point kinship covenant in a gathering filled with festive remembrance of historical relationships and aspirations for peace and unity in the island.

Aside from signing the covenant, the participants also unveiled a monument depicting a jar of oil marking the reaffirmation of their kinship, an event witnessed among others by members of the Moro Islamic Liberation Front peace panel and the International Monitoring Team in October 2012.

The covenant, printed on white paper and etched on a plaque installed on the monument, cited mutual recognition and respect (kilalaha), mutual sharing of information (sayuda), cooperation (buliga), mutual protection and preservation of life (uyaga), and mutual obligation to help the needy (pagbatunbatuna).

“The indigenous peoples and the Moro of Mindanao hereby acknowledge the following principles and doctrines of kinship as a basis of their cooperation, understanding, and unity as descendants of the early inhabitants in the island of Mindanao,” the declaration stated.

Before signing the covenant Lumad and Moro leaders exchanged accounts of shared history passed on for generations, mostly recalling a past that belonged to “one blood.” Their accounts differed in some respects but all of them cited peace pacts.

Among the stories, the Lumad speakers shared was that of the brothers Mamalu and Tabunaway. The latter converted to Islam upon the arrival of Shariff Kabungsuan.

Moro representatives recalled stories of their ancestors’ interaction with the Lumads, including datus who shared portions of their ancestral domain with Moro people in their areas.

The contingent from Kalilangan also won 2nd runner-up both in the float and street dancing competitions.

Malaybalay City’s contingent won as champion in the street dancing competition and the 1st runner-up in the float and ground competitions.

Valencia City’s contingent won as champion in the float competition, 1st runner-up in the street dancing competition, and 2nd runner-up in the ground presentation.

The presentation from Malaybalay City featured a healing ritual dubbed panggimukuran, which showed the performances of various rituals to make amends with a disgruntled engkanto to repent against a curse, enter into a treaty, and cause the healing of a child. In the story, the people committed to protecting and honoring the sanctuary of the engkanto, and their apology was accepted. The presentation featured the Inagong, “where people danced with pride and victory” in celebration.

The presentation from Valencia City featured the story of the people of communities around Mts. Kalatungan and Kitanglad after the “great flood”. It showcased the love story of the two survivors of the flood, Apo Ginamayon, the matriarch, from Kalatungan, and Apo Agbibilin, the patriarch from Kitanglad. Music connected the two flood survivors; Apo Ginamayon playing the tambol; Apo Agbibilin hearing and searching for the source of the music. This story touched on environmental protection and care for the earth.

The theme of this year’s staging of the Kaamulan focused on “One Bukidnon: A celebration of unity in cultural diversity.”

There were only three competing contingents in this year’s street dancing competition as other local government units were unable to prepare financially after their respective combat against COVID-19. Six towns; Quezon, Libona, Kitaotao, Cabanglasan, Lantapan, and San Fernando sent non-competing performers from indigenous communities. (Walter I. Balane/BukidnonNews.Net)

P68k kantidad sa shabu nasakmit sa Kalilangan

Nasakmit sa kapolisan ang P68,000.00 kantidad sa shabu sa gipahigayon nga drug buy-bust operation sa P-6, West Poblacion, Kalilangan, Bukidnon, kaniadtong Marso 31, 2023

Ang mga suspek naila nga si Jalil Wali y Ali, 31, minyo, ug residente sa Panang, Wao, Lanao del Sur, DI Watchlist personality ug si Rose Marry Perez y Bustamante, 37, minyo, lady guard ug residente sa Paitan, Quezon, Bukidnon, Newly Identified drug personality.

Sa report ni Police Maj. Merlin M. Macawili, OIC sa Kalilangan Municipal Police Station, iyang gibutyag nga mukabat sa 10 gramo sa gidudahang shabu ang nakuha gikan sa mga suspek.

Ang mga arestado ug mga nasakmit nga ebidensya gidala sa Kalilangan MPS alang sa hustong disposasyon. (MG Mayumi B. Madera)

3 ka mga LGU magtigi alang sa Kaamulan 2023 crown

Alang sa kasaulogan sa Kaaumulan ning tuig, tulo lang ka mga local government unit sa Probinsya sa Bukidnon ang mag ilog alang sa korona sa street dancing

Ang tulo mao ang munisipyo sa Kalilangan ug mga dakbayan sa Malaybalay ug Valencia.

Ang uban nga mga contender nibalibad sa pag-apil tungod sa kakulang sa budget.

Si Butch Melendez, Provincial Tourism Officer niingon nga ang kinatibuk-ang pondo nga gigahin alang sa kasaulugan sa Kaamulan ning tuig, nikabat sa P17, 479,000.00.

Dugang niya, ang tulo ka partisipante adunay P2,000,000.00 nga subsidy matag isa.

Ang premyo sa unang pwesto nikantidad og P150,000.00, sa ikaduhang pwesto adunay P100,000.00, ug P75,000.00 alang sa ikatulong pwesto.

Ang street dancing competition gikatakdang ipahigayon karong Abril 22 nga magsugod sa alas 6:00 sa buntag.

Gawas pa niana, daghan sab ang mga nakalinyang kalihokan sama sa binibing bukidnon, motocross, dance sports, boxing, foodfest, musical fireworks ug uban pa.

Kini nga kasayuran nasayran kaniadtong Marso 06, atol sa media briefing nga gipangunahan ni Gov. Rogelio Roque nga gipahigayon sa The Garden ning dakbayan sa Malaybalay. (MG Mayumi B. Madera)

IPLAN holds workshop on PCIP updating in Bukidnon

MALAYBALAY CITY, BUKIDNON – In order to identify the prioritization of interventions of commodities in Bukidnon, the IPLAN component together with the Provincial Project Management and Implementing Unit (PPMIU) of Bukidnon conducts a workshop on the updating of the Provincial Commodity Investment Plan (PCIP) on March 2, 2023

The interventions are based on the identified gaps, constraints, and challenges of each commodity with value chain analysis from the municipalities while considering climate risks and mitigation measures.

Commodities to be updated are abaca, banana (cardava and lakatan), cacao, cassava, coffee, dairy cattle, oil palm, organic rice, rubber, and swine carcass.

Further, coming in is the coconut that will sum up the 12 commodities for the province.

The updated Provincial Commodity Investment Plan (PCIP) was presented to the Provincial Development Council (PDC) last March 7, 2023.

Moreover, DA 10 OIC-Regional Executive Director and RPCO-10 Project Director Carlene C. Collado calls for the LGUs to fast-track the PCIP enhancement.

“In order to be included in the prioritization run, the updating of your PCIP is vital. This is one of the requirements for the approval of your project proposals,” said Director Collado.

The workshop is participated by the Municipal Agriculturists (MA) and Municipal Planning & Development Coordinators (MPDC) from Baungon, Cabanglasan, Damulog, Dangcagan, Don Carlos, Impasug-ong, Kadingilan, Kalilangan, Kibawe, Kitaotao, Lantapan, Libona, Malitbog, Manolo Fortich, Maramag, Pangantucan, Quezon, San Fernando, Sumilao, Talakag, and the City Local Government Units (CLGUs) of Malaybalay and Valencia. (DA RFO-10)

3 lalaki nakuhaan og droga sa Valencia

Adunay tulo ka lalaki ang nakuhaan og gidudahan nga droga pinaagi sa drug buy-bust operation nga gipahigayon sa hiniusang pwersa sa kapolisan managlahing lugar niadtong Pebrerp 28, 2023

Adunay tulo ka lalaki ang nakuhaan og gidudahan nga droga pinaagi sa drug buy-bust operation nga gipahigayon sa hiniusang pwersa sa kapolisan managlahing lugar niadtong Pebrerp 28, 2023.

Sa report nga nahipos sa Bukidnon Police Provincial Office, ang tulo giila nga sila Morgan Miranda y Iganacio alyas “Gon”, Noraldni Radyamoda y Mangoramka alyas “Kim”, ug Jhalil Ale y Pendaton alyas “Lee”.

Si Miranda, 49, ulitawo, construction worker ug residente sa Purok 2, Barangay Bagontaas, Valencia City Bukidnon. Siya nakuhaan og 5.3 gramo sa gidudahang shabu nga adunay estimated market value nga Php 36,040.00.

Si Radyamoda, 22, ulitawo, ug residente sa Barangay Central, Kalilangan, Bukidnon. Siya nasikop sa Purok 2, Barangay Lumbo, Valencia City, Bukidnon. Nakuha gikan sa iyang posesyon ang 6 gramo sa gidudahang shabu nga adunay market value nga Php40,800.00.

Samtang si Ale, 28, newly identified, minyo, mag-uuma, ug residente sa Purok 2b North Poblacion, Maramag, Bukidnon. Siya nakorner sa Purok 2b, Barangay Lumbo, Valencia City, Bukidnon. Nasakimit gikan kaniya ang 7 gramo sa gidudahang shabu nga adunay kantidad nga Php47,600.00.

Kasong paglapas sa Section 5 & 11, Article II of R.A. 9165 ang giandam batok sa mga suspek. (Diego M. Hidalgo)

Php20K shabu nasakmit sa Kalilangan

Nikabat sa Php20K nga kantidad sa gidudahang shabu ang nasakmit sa drug buy-bust operation sa hiniusang pwersa sa kapolisan kaniadtong Pebrero 15 sa Sitio Ticub, Pamotolon, Kalilangan, Bukidnon

Sa report nga nahipos sa Bukidnon Police Provincial Office, ang suspek giila nga si Sonora Basher y Mala alyas “Mira Dimalipos”, 41, divorced, ug residente sa Barangay Cabasaran, Pantar, Lanao del Norte.

Kasong paglapas sa RA 9165 ang giandam na batok sa suspek. (Diego M. Hidalgo)

Linog mitay-og sa pipila ka lugar sa Mindanao

Isa ka 6.0-magnitude nga linog ang nitay-og sa New Bataan, Davao de Oro ug kasikbit nga mga dapit kaniadtong Peb. 1, ala 6:44 sa gabii, matod sa Philippine Institute of Volcanology and Seismology (Phivolcs)

Base sa taho sa The Manila Bulletin, ang Phivolcs niingon nga ang 6.0-magnitude nga linog nga nagpasabot nga kini tungod sa paglihok sa isa ka active fault duol sa lugar.

Intensity V ang nabati sa New Bataan ug Nabunturan sa Davao de Oro; ug intensity IV sa Davao City ug Bislig City, Surigao del Sur.

Intensity III ang natala sa Damulog, Kadingilan, Kalilangan, Libona, Pangantucan ug Talakag, sa Bukidnon; Cagayan De Oro; Cagwait, Bislig, Hinatuan sa Surigao del Sur; Kidapawan City, Cotabato; Alabel, Sarangani; Tupi, South Cotabato.

Intensity II sa El Salvador, Villanueva sa Misamis Oriental; Aleosan, Antipas, Arakan, Carmen, Kabacan, Kidapawan, Libungan, M’lang, Magpet, Makilala, Matalam, Pikit, ug Tulunan, Cotabato; Tandag, Surigao del Sur Koronadal, Tampakan, South Cotabato; Kalamansig, Sultan Kudarat; Cotabato; Cabadbaran, Agusan del Norte; Libona, Malaybalay, Bukidnon; Don Marcelino, Davao Occidental; Malapatan, Glan, and Kiamba, Sarangani; Norala, General Santos City.

Samtang Intensity I sa Alamada, Cotabato; Baybay and Dulag, Leyte; Cagayan de Oro, Misamis Oriental; Maitum, Sarangani; Suralla, Santo Nino, T’Boli, and Tantangan, South Cotabato; Saint Bernard, Southern Leyte; Esperanza, Tacurong, Columbio, Sultan Kudarat; Surigao City, Surigao Del Norte

Ang Phivolcs niingon nga parehong aftershocks ug kadaot sa imprastraktura ang gipaabot gikan sa pinakaulahing linog. (Diego M. Hidalgo)

Katukuran sa 2 ka RTC branches sa Bukidnon, gihangyo kang Sen. Pres. Zubiri

Gihangyo sa 27th Sangguniang Panlalawigan si Senate President Juan Miguel F. Zubiri sa paghimo og balaod nga magtukod sa dugang duha ka Regional Trial Court (RTC) Branch, 10th Judicial Regional nga ipahimutang sa lungsod sa Maramag ug Don Carlos, Bukidnon

Gitandi sa 27th SP ang probinsya sa Bukidnon ug Misamis Oriental, basi sa 2020 Population Census sa Philippine Statistics Authority (PSA), nasuta nga adunay dakong diperensya sa kadaghanon sa populasyon sa duha ka probinsya. Diin ang Misamis Oriental aduna lamang populasyon nga 956,900 apan adunay 18 ka RTC Branches, samtang ang Bukidnon, adunay 1,541,308 nga populasyon, apan aduna lamang walo ka RTC Branches.

Mo-ihap ngadto sa 3,685 ang collective caseload sa tibuok RTC sa Bukidnon as of Jan. 2022, diin 3,566 niini ang mga kaso nga natanggong o pending sa RTC Branch 8,9,10,45,46 ug 119 ang pending case sa RTC Branch 11. Samtang as of Sep. 2022, ang pending cases mo-ihap na ngadto sa 3,678, diin 3,589 niini ang gikan sa RTC Branch 8,9,10,45,46 ug 89 ang gikan sa Branch 11.

Gisugyot nga ang RTC Branch nga ipahimutang sa lungsod sa Maramag, adunay territorial jurisdiction unya sa mga lungsod sa Maramag, Quezon, Pangantucan ug Kalilangan, samtang ang lain pa nga RTC Branch nga ipahimutang sa Don Carlos mao usab ang magtutok sa mga kaso gikan sa mga lungsod sa Don Carlos, Kitaotao, Dangcagan, Kibawe, Damulog ug Kadingilan.

Sa maong lakang gikinahanglan usab nga mapahimutang unya ang Prosecutor’s Sub-Office, Public Attorney’s Office, Parole and Probation Office, Bureau of Jail Management and Penology ug Hall of Justice nga magamit sa usa ka RTC sa Maramag ug Don Carlos, Bukidnon, nga gi-inagurahan na niadtong Pebrero 22, 2022 ug Marso 22, 2022.

Gikunsidera sa SP nga kung madugangan ang RTC Branches sa probinsya, mas mapadali ug mapasayon ang paglihok sa kaso, sa ingon, dali na usab ang pagkab-ot sa hustisya. (PR)